Ақорда баспасөз қызметі Әзербайжан мен Армения арасындағы Алматыда өтетін келіссөздерге қатысты президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың мәлімдемесін жариялады.

Онда президент Тоқаев:

«Алматыда өтетін келіссөздер процесіне қатысты Қазақстан тарапының ұсынысы бойынша Әзербайжан мен Армения арасындағы бейбіт келісімге дайындық жүргізу мақсатында екі елдің сыртқы істер министрлерінің келіссөзін өткізу туралы өзара келісімге келгенін құптаймын.

Бұл маңызды шараның Алматыда ұйымдастырылуының символдық мәні бар. Өйткені 1991 жылы желтоқсан айында ТМД елдерінің тәуелсіз дамуына негіз қалаған және мемлекетаралық шекараны анықтау қағидаларын бекіткен тарихи құжатқа – Алматы декларациясына қол қойылған еді.

Алдағы кездесу әзербайжан-армян уағдаластығының нақты жүзеге асуына жол ашып, жуық арада Оңтүстік Кавказда тұрақты әрі ұзақмерзімді бейбітшіліктің орнауына ықпал етеді», - деп мәлімдеме жасады.

Естеріңізге сала кетейік, Әзербайжан президенті бұған дейін 29 сәуірде Баку Әзербайжан мен Арменияның сыртқы істер министрлері арасындағы кездесуге келісім бергенін айтқан болатын. Ал оның алдында Арменияға сапарлап барған президент Тоқаев екі тарапқа арағайындық ұсынатынын айтқан.

Әзербайжан саясаттанушысы, Оңтүстік Кавказды зерттеу орталығының директоры Фархад Мамедов былай дейді:

«Қазақстан тарапының бұл бастамасын Әзербайжан өте жоғары бағалайды. Мұны Әзербайжан президенті Ильхам Әлиев атап өтті. Оның айтуынша, келіссөздердің тиімділігі үшін тараптарға сенбейтін немесе мүлдем мүдделері жоқ алаңдарды таңдау керек, ал егер мүдделері болса, онда олар сындарлы арнаға бағытталған. Бұған Қасым-Жомарт Тоқаевтың Әзербайжан мен Арменияға жасаған сапарлары дәлел...

Сонымен қатар, қазіргі кезде Армения-Әзербайжан шекарасының жалғыз учаскесінде жүзеге асырылып жатқан шекараны делимитациялау және демаркациялау процесі басталғаннан кейін ондаған мемлекеттер өз пікірлерін білдіріп, осы шешімдер мен процестің басталуына қатысты оң реакция білдірді. Барлық жерде Алматы қаласы туралы сөз болды.

Қазақстан келіссөздердің көптеген форматтары үшін алаң болып табылады. Қазақстанның осындай келіссөздерді ұйымдастыру дәстүрі бар, бұл әлемдегі Қазақстанның жарқын бейнелерінің бірі болып табылады...

Президент Тоқаевтың алдымен Әзербайжанға, содан кейін Арменияға жасаған сапарлары осы бастаманы қалыптастыруда және екі тараптың да Алматыдағы келіссөздерге қатысуға келіскендігінде шешуші рөл атқарды.

Әзербайжан мен Қазақстан - көрші, біз Түркі мемлекеттері ұйымында тұрамыз, бірлескен көліктік-логистикалық жобаларды іске асырудамыз және «стратегиялық одақтастық» ретінде өзара қарым-қатынас деңгейіміз бар.

Ал Қазақстан Армениямен Кедендік одақта, Еуразиялық экономикалық одақта және ҰҚШҰ-да.

Қазақстан екі елмен де стратегиялық өзара қарым-қатынас орнатты - бұл аумағында келіссөздер өтетін елге деген сенімнің маңызды элементі.

Қазақстан біздің өңірдегі көлік-коммуникация жобаларын іске асыруға тікелей мүдделі. Әзербайжан бұл – Орта дәліз. Қара теңіз жағалауында қазақ бизнесінің меншігінде Грузиядағы порттар бар және, әрине, 44 күндік соғыстың нәтижесі бойынша Армения арқылы Түркияға және одан әрі Еуропаға коммуникациялар ашылады деп күтілуде. Қазақстан бұл жобаны жүзеге асыруды ашық қолдайды. Менің ойымша, осы бастамалар мен жобалардың барлығы, соның ішінде қазақстандық тараптың қолдауымен жүзеге асырылуда, өйткені бұған ресми Астананың қызығушылығы бар.

Бұған дейін Вашингтондағы, Брюссельдегі және Мәскеудегі келіссөздердің форматтары құлдырады, себебі қабылдаушы тараптар келіссөздердің күн тәртібін көбірек манипуляциялаумен немесе тұжырымдаумен айналысты. Бірақ тәжірибе көрсетіп отырғандай, Әзербайжан мен Армения арасындағы екіжақты формат қазіргі таңда баламасыз, тараптар тек қана қабылдаушы тараптың ерік-жігері аясында кездесетін орындарды таңдайды. Бұл маңызды элемент, себебі екіжақты формат қалады, ал қабылдаушы тарап ұйымдастыру мәселелерімен айналысады.

Бүгінгі таңда келіссөздер Германияда ғана өтті және қазір Қазақстан аумағында болады деп күтілуде. Егер тараптар Қазақстаннан қосымша функцияларды сұраса, бұл жерде қазақстандық тарап әрекет ете алады деп ойлаймын. Бұл келіссөздерге қатысушылардың - тікелей Әзербайжан мен Арменияның сұрауы бойынша болуы тиіс.

Бүгінгі таңда Әзербайжан мен Армения арасында бейбіт келісімнің мәтіні бойынша қайшылықтар бар, бірақ сонымен бірге, әсіресе шекараны анықтау процесінде оң өзгерістер де бар. Келіссөздер процесінің өзі жақын арада бейбіт шартқа қол қоюға әкелуі мүмкін, бірақ бұл алаңдардың функциялары өзектілігін тоқтатады дегенді білдірмейді. Тіпті елдер арасында дипломатиялық қарым-қатынас орнатылса да, жақын арада біз, мысалы, Баку мен Ереванда елшіліктердің ашылғанын көреміз.

Орта мерзімді перспективада бізге гуманитарлық өзара іс-қимыл үшін де, ресми өзара іс-қимыл мен дипломатиялық қатынастар үшін де алаңдар қажет болады. Сондай-ақ үшінші тараптың ресурстары қажет. Осыған байланысты Қазақстан осы қызметтерді, мысалы, өз елшіліктері арқылы ұсынуды жалғастырады. Олар Бакуде де, Ереванда да бар. Қазақстанның делдалдыққа арналған ресурсы өте зор», - деп өз ойын ортаға салды.

Mezgil.kz