Кеше үй жанындағы дүкендер қауымдастығының өтініші бойынша осы шағын бизнес секторының 200-ден астам өкілінің қатысуымен бейнеконференция өткіздік. Қатысушылар арасында Алматы, Талдықорған, Қонаев, Ақтөбе, Петропавл, Астана, Қарағанды қалаларының кәсіпкерлері болды. Талқылаудың негізгі тақырыбы салық заңнамасындағы алдағы өзгерістер, атап айтқанда, ҚҚС-тың 20%-ға дейін күтілетін өсуі, ҚҚС бойынша тіркеу шегін жылына 15 млн теңгеге дейін төмендету және осыған байланысты ШОБ үшін күтілетін салдары болды.

 

Кәсіпкерлер өздерінің ҚҚС төлеушілер қатарына қосылып, бұл салықтың күрт өсуіне алаңдаушылық білдірді, бұл олардың дүкендеріне қауіп төндіреді. Бұл тауарлардың қымбаттауы мен пайданың төмендеуіне ғана емес, сонымен қатар білікті бухгалтерлерді тарту қажеттілігіне әкеледі. Мұндай мамандардың жалақысы 300 мың теңгеден басталады, бұл кейбір кәсіпкерлер үшін олардың бір айдағы бүкіл таза табысы болып табылады.

 

Осыған байланысты Е.Қазақбаев барлық кәсіпкерлерге Астанаға келіп, ҚҚС өсіміне қарсы партияның алаңында брифинг өткізуді ұсынды.

 

Жиынға қатысушылардан байбаламға салмай, мәселені теріске шығарудан гөрі іс жүзінде шешу жолдарын талқылауды сұрадым.

 

Сөз сөйлеген Айгүл Бекова, Раушан Шилеева, Гүлжан Бозымбаева, Шолпан Құрақова, Еділ Қазақбаев «Ақ жол» демпартиясы депутаттарына үй жанындағы дүкендерге арнайы салық режимін қайтару мүмкіндігін қарастыруды ұсынды. Бұл үшін сауда дүкендерінің қызметін (ауданы 100 шаршы метрге дейін) бөлек ОКЭД санатына және бөлшек сауда желілері мен сауда орталықтарынан бөлуді ұсынды, бұл оларға оңайлатылған салық режимдерін, оның ішінде патенттік салық салуға көшу мүмкіндігін қолдануға мүмкіндік береді.

 

Тағы бір маңызды мәселе – бірқатар тауарларға міндетті таңбалауды қолдану және әлеуметтік маңызы бар халық тұтынатын тауарлардың 19 атауынан тұратын тізбеге әкімдіктердің бақылауы.  Кәсіпкерлер нақты реттеу критерийлерінің жоқтығын айтып, бұл бақылаушы органдарға осы нормаларды кең ауқымда қолданып, жұмысқа үнемі араласуға және заңнамада көзделгеннен әлдеқайда кең тауарлар тізімінің бағасын тексеруге мүмкіндік беретінін атап өтті.

 

Кәсіпкерлердің айтуынша, алкогольдік және темекі өнімдерін сатуға байланысты заң бұзушылықтардың орын алуы үшін жүйелі түрде арнадататын учаскелік инспекторлардың әрекеттері бөлек тақырып болды. Атап айтқанда, жасөспірімдер немесе басқа да тұлғалар учаскелік полиция қызметкерлерінің басшылығымен тыйым салынған тауарларды сатып алуға әрекеттенетін мақсатты арандатушылық әрекеттерге қатысты шағымдар түсті.

 

Бейнеконференцияға қатысушылар мұндай тексерулер көбінесе бірнеше жалған сатып алушыларды тарта отырып, тізбектей жүргізілетінін, бұл бизнеске мақсатты қысым жасау туралы пікір тудыратынын атап өтті. Кәсіпкерлердің айтуынша, бұл әрекеттер құқықбұзушылықты реттеудің нақты көрінісін бұрмалайтын, анықталған заң бұзушылықтар санына қатысты жоғарыдан берілген бұйрықтар аясында жүзеге асырылуда.

 

Арандатушылыққа тыйым салу және мұндай фактілерді бұзушылықтың жол берілмейтін дәлелі ретінде қарастыру туралы ұсыныс жасалды.

 

Мыңдаған өнім атауларымен жұмыс істеу кезінде сөзсіз туындайтын кішігірім бұзушылықтар үшін ақылға қонымсыз айыппұлдар өткір мәселелердің бірі болып табылады.

 

Алматылық кәсіпкерлер басқа өңірлер мен Астана, Шымкент қалаларында 2-3 пайызға дейін төмендесе де, өз қалаларында бөлшек салық мөлшерлемесі 4 пайызды құрайтынына наразылықтарын білдірді.  Қала кәсіпкерлері дәл осындай төмендетудің қажеттігін алға тартып отыр.

 

Осы өтініштерді және шағын кәсіпкерліктің басқа да мәселелерін Алматы қаласы билігінің назардан тыс қалдыруы туралы шағымдар айтылды: қатысушылардың айтуынша, Кәсіпкерлік және сауда басқармасы, сондай-ақ басқа да бақылаушы органдар бірнеше рет кездесулерге шақырылған, бірақ мәселе экономиканың осы секторындағы он мыңдаған субъектілердің құқықтары мен мүдделері жөнінде болса да олар кәсіпкерлермен диалогтан жалтарып отыр.

 

Сонымен қатар, банктік комиссияларды ескере отырып, кәсіпкерлердің шығындарын қосымша ұлғаюына әкелетін мобильді төлемдерге мониторинг жүргізу мәселесі талқыланды.

 

Кәсіпкерлер жергілікті дүкендерде ұрлықтардың көбейіп бара жатқанын да айтты. Ұрлық үстінде ұстағанымен, полицейлер тиісті шара қолданбай, қылмыскерлер жазасыз қалуда. Соның салдарынан дүкен иелері мұндай ұрыларды ұстаған кезде полицияға хабарласуды қойған, оларға шара қолданбағасын, ұрылар сол күні-ақ қасақана қайта келеді.

 

Әңгімелесушілерді тыңдап, «Ақ жол» демократиялық партиясының атынан саяси бағдарламамызға сәйкес біз экономиканы либералды реттеуді ұстанамыз деп сендірдім. ҚҚС-ты 20%-ға дейін көтеруге қатысты, барлық талқылау әлі алда деп есептейміз.

Бұл мәлімдемені вице-премьер орынбасары С.Жұманғарин жасады, бірақ Президент Қ.Тоқаев салық реформасын жүргізу қажеттілігін мақұлдай отырып, сонымен бірге үкіметке бұл мәселені реттеуді тапсырды.

 

Сондықтан қазір Мәжілісте талқыланып жатқан Жаңа кодекс жобасына үкімет нақты түзетулер енгізбейінше, қандай да бір қорытынды жасауға әлі ерте.

 

«Ақ жол» фракциясы депутаттарының ұстанымына келетін болсақ, біз жеке тұлғалармен жасалатын мәмілелер бойынша бөлшек сауда салығын (В&С) қазіргі қалпында сақтауды талап етеміз, оның үстіне оны заңнамалық тұрғыдан 4-тен 2 пайызға дейін төмендетуді ұсынамыз (дегенмен, мемлекеттік органдар мен парламенттік жұмыс тобының бірқатар депутаттары бұл ұсынысқа табандылықпен қарсылық танытып отыр).

 

Олай болғанда ҚҚС-тың өсуі дүкендерге, қоғамдық тамақтану орындарына және басқа да микро және шағын бизнеске әсер етпейді.

 

Заңды тұлғалармен (В&В) мәмілелерде бизнестің өзі ҚҚС төлеуге мүдделі, өйткені  салықтың есепке жатқызылған бөлігі пайда болады.

 

Сонымен қатар, 2011 жылдан бастап «Ақ жол» демпартиясы халықтың әлеуметтік әл-ауқатына әсер ететін тұтыну тауарлары (азық-түлік, киім-кешек, дәрі-дәрмек, ауыл шаруашылығы және ауылшаруашылық өнімдерін қайта өңдеу) не толықтай ҚҚС-тан босатылуы керек, не 0-5% ең төменгі мөлшерлеме бойынша салық төлеуі керек деп ҚҚС-ты салалық саралау қажеттілігін үнемі алға тартып келеді.

 

Машина жасау, тұрғын үй салу, ІТ-технологиялар және инновациялық салалар сияқты басым секторларда да 6-8% төмендетілген мөлшерлеме қолданылуы керек.

 

Біз тиісті түзетулерді Үкіметтің ҚҚС көтеру туралы мәлімдемесінен бұрын Мәжілістің жұмыс тобына жіберген болатынбыз.

 

Ал болжамды өзгеріске байланысты салалық мөлшерлемелерді енгізу жөніндегі бастамамыз одан да өзекті бола түсті.

 

Сондай-ақ, патенттік салық салу нұсқасын талқыладық, онда қолданыстағы жүйе (жыл сайынғы айналым 15 миллион теңгеге дейін, басқа қызметкерлерді жұмысқа алу құқығынсыз) нақты жағдайға сәйкес келмейді. Іс жүзінде шағын кәсіпорындардың көпшілігі отбасылық болып табылады: аяқ киім жөндеу шеберханасы, шаштараз немесе шағын азық-түлік дүкені болсын - онда кәсіпкерлердің өзі ғана емес, сонымен бірге олардың отбасы мүшелері де жұмыс істейді.

 

Ұсынамыз:

         •       Микробизнеске патенттік салық салу бойынша 3-тен 5-ке дейін жұмысшыларды жалдауға рұқсат ету.

 

         •       Жылдық айналым шегін 15 млн теңгеден 75 млн теңгеге дейін ұлғайту, себебі орташа табыстылығы 15-20% болатын ағымдағы лимит (1,2 млн. теңге/ай) бір адамға орташа жалақыдан төмен таза пайданы қамтамасыз етеді.

Бірақ егер кем дегенде 3-5 қызметкерді есепке алуға мүмкіндік берсек, онда жалпы айналым 3-5 есе жоғары болуы керек, яғни, жылына 75 млн теңгеге дейін.

 

Талқылауды қорытындылай келе, тағы да кәсіпкерлердің назарын салық реформасы бойынша үкіметтің нақты ұсыныстары әлі тұжырымдалмағанына аудардым. Ақпан айының екінші жартысында нақты ұсыныстар жасалады деп күтудеміз, сол кезде «Ақ жол» фракциясы оларды талқылап, кәсіпкерлер мен отандық тауар өндірушілерді қорғауда өз ұстанымын талап етеді.

 

Сонымен қатар, Үкіметтің ҚҚС ставкасын дәл 20% деңгейінде енгізетініне күмәнданамын, бұл тым жоғары көрсеткіш және біз оны айтарлықтай төмендету үшін күресеміз.

 

Дегенмен, бюджеттік дағдарыс жағдайында бюджеттің кіріс бөлігін нығайтудың нақты қажеттілігі бар екенін түсіну керек.  Ал салықты төлеу тек кәсіпкерлердің ғана емес, сонымен қатар ҚҚС немесе бөлшек сауда салығын емес, жалақысынан табыс салығын төлейтін барлық жұмыс істейтін азаматтардың тікелей міндеті.

 

Сондықтан көп нәрсе мемлекет басшысының бұл мәселе бойынша қандай нақты тапсырма беретініне байланысты болмақ.

 

Кәсіпкерлерге белсенді азаматтық ұстанымдары, өз құқықтарын қорғауы, елге, экономикаға аса қажет көп жылғы еңбектері үшін алғыс білдірдім.

 

Үй жанындағы дүкендер өзін-өзі асырап, өзгені жұмыспен қамтамасыз етіп, мемлекетке салық төлеп, халыққа өнімді жеткізуде маңызды рөл атқарады.  Шенеуніктердің бұл кісілерге алғыс айтып, еңбектері мен табандылығын бағалауға мүмкіндіктері бола бермейді. Бірақ «Ақ жол» демпартиясы ШОБ жұмысын жоғары бағалайды және қолдауға әрқашан дайын.

Mezgil.kz