Бүгін Әзербайжанда президенттік сайлау басталды. Әзербайжан президенті Илхам Әлиев, бірінші ханым Мехрибан Әлиева және олардың отбасы мүшелері Ханкенди қаласында дауыс берді.

ӘЗЕРБАЙЖАНДАҒЫ САЙЛАУ

Президенттікке билеуші «Жаңа Әзербайжан» партиясынан кандидат – Илхам Әлиев, өзін-өзі ұсынған – Захид Орудж пен Фуад Әлиев, «Ұлттық майданнан» кандидат – Рази Нұруллаев, «Ұлы жасампаздық» партиясынан – Фазил Мұстафа, «Ұлы Әзербайжан» партиясынан – Эльшат Мусаев, «Әзербайжан біртұтас халықтық майданы» партиясынан – Гудрат Гасангулиев сайысқа түседі.

Әзербайжан президенті 7 жылға сайланады. Сайлаушылар тізімінде 6 миллион 478 мың 623 адам бар. Олар 6 537 сайлау учаскесінде дауыс береді. Сайлауды бақылау үшін 90 мыңнан астам бақылаушы тіркелген. Бұл учаскелердің 6319-ы тұрақты негізде жұмыс істейді, 218-і - Әзербайжанның шет елдердегі елшіліктерінде, консулдықтарында және тұрақты өкілдіктерінде, әскери бөлімдерінде, еңбекпен түзеу және санаториялық-емдеу мекемелерінде, Каспий теңізінде және әлемдік суларда Әзербайжан туын көтеріп жүзетін кемелерде құрылған учаскелер.

Тәуелсіз Әзербайжан тарихында алғаш рет сайлау елдің барлық аумағын қамтиды. Оккупациядан босатылған аумақтарда 26 сайлау учаскесі құрылған.

Дауыс беру процесін 790 халықаралық бақылаушы бақылайды. Олар 72 халықаралық ұйым мен 89 елден тұрады. Жергілікті бақылаушылардың жалпы саны 89 мың 366 адамды құрайды. Сайлауды 109 халықаралық медиақұрылымның 216 өкілі жариялайды. Дауыс беру сағат 19:00 аяқталады.

БІР АУЫЗДАН ТАҢДАУ: ӘЛИЕВ

Сөзсіз кезектен тыс өткізіліп жатқан бұл сайлаудың басты фавориті – Илхам Әлиев.  Әзербайжан азаматтарының басым көпшілігі Әлиевтің пайдасына өз таңдауларын жасайтынына халықаралық сарапшылар күмән келтірмейді.

Әзербайжан халқының осылай, бірауыздан таңдау жасайтынын қандай факторлар айқындайды?

«Егер президент Әлиевтің қызметіне арналған көптеген жарияланымдар мен зерттеулерді жинақтайтын болсақ, олардың ортақ мағынасы - ұлттық көшбасшы ретінде Илхам Әлиев өз халқының сенімін толығымен ақтады дегенге саяды.

Жеке саяси рейтингтен басқа ештеңе қызықтырмайтын, айналмалы шоураннерлер рөлін жиі атқаратын қазіргі заманғы саяси көшбасшылар фонында Әлиев тікелей, қатал, ілтипатсыз, фактілерді айқындаумен және туындайтын проблемаларды шешуге талдамалық көзқараспен ерекшеленеді. Бұндай нәрселерді халық байқамайды. Сондықтан сенеді де», - дейді Әзербайжан саясатшылары.

Илхам Әлиевке деген сенім екі фактордан тұрады.

Біріншісі: Тәуелсіз Әзербайжан өз шекарасын қалпына келтірді. Және ол Илхам Әлиевтің билігі тұсында орын алды. Қарабақ қайтарылды.

Еуразиядағы көршілермен салыстырғанда Әзербайжан - салыстырмалы түрде шағын мемлекет. Оңтүстік Кавказ өңірінде оның аумағы бойынша да, халық саны бойынша да даусыз артықшылықтары бар. Проблема посткеңестік отыз жыл бойы бұл артықшылықтар әскери тұрғыдан да, геосаяси тұрғыдан да іске асырылмаған.

Екінші: Посткеңестік шұңқырдан шығу. «КСРО-ның ыдырауы және Армениямен соғыс үдерісінде Әзербайжанға жасалған соққының күші ядролық бомбалаумен тең болды», - дейді сарапшылар. Оның салдарынан шаруашылық және кооперациялық байланыстар күйреді, өнеркәсіп секторы жойылды т.б. Ақыр соңында депопуляция орын алды. Миллиондаған әзербайжандар не елден кетіп қалды, не өз мемлекетінің ішінде босқындарға айналды. Тек мұнай-газ секторының құрамдас бөлігі ғана сақталды.

«Кез келген мемлекет, кез келген саяси көшбасшы үшін осындай әлеуметтік-экономикалық шұңқырдан шығу, экономиканы әртараптандыру және табиғи және географиялық артықшылықтар негізінде қуатты, гүлденген мемлекет құру - барлық мемлекеттік билік аппаратының және жергілікті жерлердегі басшылардың - аудан басшылары мен департамент бастықтарынан бастап министрлер мен мемлекеттік комитеттер басшыларына дейін көп жылдық, шоғырланған күш-жігерін талап ететін күрделі міндет», - дейді Әзербайжандық БАҚ.

Дегенмен, Әзербайжанның қазіргі президентінің көшбасшылық қасиеттері туралы тек экономикалық өсім санатында айту обьективті емес.

Мәселе - егеменді кеңістік құру, жалпы мемлекеттік қауіпсіздік міндеттерін іске асыру қалай шешілетіндігінде! Бұл шын мәнінде ең бастысы. Өйткені, әлеуметтік-экономикалық кеңістікті дамыту, жеке әл-ауқатты арттыру - осының бәрі елдің ортақ қауіпсіздігі мен егемендігінің базалық іргетасына тәуелді міндеттер.

Дегенмен, Илхам Әлиев мемлекеттік жүйенің механизмін орната алды, оның президенттігінің жиырма жылы ішінде Әзербайжан тәуелсіз, қуатты және гүлденген мемлекет құру жолында нағыз феноменалды серпіліс жасады.

Қазір адамзат жаңа дүниежүзілік соғысқа дайындалып жатқан кезең. Негізгі технологиялардың бір бөлігі бұрынғысынша Батыстың алдыңғы қатарлы компанияларында шоғырланғанымен, Еуроатлантикалық топтан жаһандық Оңтүстік пен Шығыстың өсіп келе жатқан әлемдік көпшілігінің пайдасына күштің тарихи жылдам қайта бөлінуі жүріп жатыр.

ЖАҢА ӘЛЕМГЕ КҮШТІЛЕР МҰРАГЕР БОЛАДЫ

«Айта кетейік, 2021 жылдан бастап жалпыәлемдік қорғаныс шығындары 2 триллион долларға өтті. Тектоникалық тақталардың ауысуы, жаңа елдер мен құрлықтардың қарқынды көтерілуі, бұрындары «қырғи қабақ соғыстың» құрылымдалған конфронтация жүйесімен басылған бұрыннан келе жатқан қақтығыстардың «еріп кетуі» қазірдің өзінде қатерлі қарулы қақтығыстарға алып келді, олардың саны өсетін болады.

Жаһандық тепе-теңдік, тепе-теңдік және өзара бақылаудың жаңа жүйесі қалыптасқанша, одан да ұзағырақ болады. Әзербайжан Илхам Әлиевпен ғана осы жаһандық жолдың қиындықтары мен сынақтарынан сенімді өте алады», - дейді Әзербайжандық БАҚ.

Жалпы Әзербайжанда сайлау келесі жылы өтуі тиіс еді. Бірақ Қарабақтағы жеңіс факторы әзербайжан қоғамында әлі қызу талқыда. Сонымен қатар, 2024 жылдың қарашасында Әзербайжан БҰҰ-ның кезекті климаттық саммитін қабылдайды, соның арқасында Әлиев тағы да назарда болады.

Әлиев билікте 2003 жылдан бері қызмет етіп келеді, бұған дейінгі онжылдықта президент болған әкесі Гейдар Әлиевтің мұрагері болды. Қазір президент 7 жылға сайланады, президенттік мерзімдер саны шектелмеген. Әлиев үшін бұл қатарынан бесінші сайлау.

Әлиев басқарған жиырма жыл ішінде елде саяси пікірталастарды шектейтін заңдар қабылданды - оппозицияшылар мен тәуелсіз журналистер бірнеше рет, соның ішінде сайлау алдында да тұтқындалды.

Әлиевтен басқа бюллетеньде тағы алты кандидат бар. Оларды жоғарыда атадық. Олардың кейбіреулері Әлиевті көпшілік алдында мақтағандар да бар. Сондықтан: «Олардың арасында қазіргі президенттің нақты бәсекелестері жоқ», - дейді сарапшылар.

Екі негізгі оппозициялық партия - «Мұсават» және «Әзербайжан халықтық фронты» - сайлауға қатысудан бас тартты.

Mezgil.kz